'Macar firmaları üçüncü ülkelere girmek için Türk ortak arıyor

Filiz COŞKUN

Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Gábor Kiss, iki ülke arasında mükemmel işbirliği bulunmasına rağmen, yapılacak çok şeyin olduğunu belirtirken, çok sayıda Macar şirketinin üçüncü ülkelere gitmek için Türk ortak aradığını bildirdi. Kiss, bunun yanı sıra AB’nin en düşük kurumlar vergisi oranının bulunduğu Macaristan’a Türk yatırımcıları beklediklerini söyledi. Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Gábor Kiss, Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak’ın sorularını cevaplandırdı.

► Macaristan ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirmek için yaptığınız çalışmalardan bahseder misiniz?

2011 yılından bu yana Türk-Macar ilişkileri üzerine çalışıyorum, 2014 yılından bu yana ise Macaristan Büyükelçisi sıfatıyla görev yapıyorum. Geçtiğimiz birkaç yılda işbirliğimizi güçlendirmek için sağlam adımlar attık. 2013 yılı Aralık ayında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi (YDSİK) Türkiye ve Macaristan arasında tesis edildi. Beklentilerimize göre her iki ülkenin bakanları YDSİK’nın hedefl erini yürütmek için Nisan sonu, Mayıs başı gibi yeniden bir araya geleceklerdir.

Yatırımlar için 255 milyon dolarlık Devlet Risk Sermayesi Fonu var

Macar-Türk Ticaret Evi İstanbul’da 2013 yılında açıldı ve ertesi yıl kırktan fazla ticaret ve sanayi odası ile vize işlemlerini ve Türk işadamlarının Macaristan’a seyahatini kolaylaştırmak için ikili anlaşmalar imzalandı. Macar firmaların Türkiye’deki faaliyetlerini desteklemek için Macar EXIM Bank 170 milyon ABD Doları değerinde yeni bir kredi çerçevesi ve yeni bir Devlet Risk Sermayesi Fonu oluşturmuştur ki, bu miktar daha sonra 255 milyon ABD Doları’na yükseltilmiştir. Türkiye, 2016 yılında Macaristan’ın onaltıncı en önemli ticaret ortağı olmuştur. Biz Türkiye’ye özellikle otomobiller, elektronik cihazlar, beyaz eşyalar ve makinalar ihraç ediyoruz. Macaristan tarım ihracatında da güçlüdür. İlginç biçimde Türkiye de bu ürünleri ihraç etmektedir, bunun için biz gerçekten birbirimizi tamamlıyoruz.

► Ticaret hacminin artırılması için neler yapılabilir?

2013 yılında o zaman başbakan olan Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Macaristan’a ziyareti sırasında, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán şunu söyledi: “Dünyada günümüzde birkaç önde gelen ülke Türkiye’nin gösterdiği büyük ekonomik başarıya sahip olmakla iftihar edebilir.“ İki ülke başbakanları 2013 yılında ikili ticaret hacmini 5 yılda iki katına çıkarma konusunda mutabık kaldılar. Şimdiye kadar Türkiye ve Macaristan arasındaki ikili ticaret hacmi 2.7 milyar ABD Doları’nı aştı, ancak bizim hedefimiz bu rakamı 5 milyar ABD Doları’na çıkarmak. Macaristan’ın Türkiye’ye ihracatını son beş yılda yüzde 33 arttığını ifade etmekten büyük gurur duyuyorum. Geçen yıl en kayda değer artış Türkiye’ye canlı hayvan ihracatının yüzde 86 artması idi.

Macar-Türk Karma Ekonomi Komisyonu'ndan dokuz maddelik bir plan

Türkiye Cumhuriyeti Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Faruk Özlü ve Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Sayın Péter Szijjártó Ankara’da yakın geçmişte ticarette işbirliğini, üçüncü ülkelerde ortak operasyonları, sanayi ve teknik sektörleri ve bankacılığı daha da geliştirecek bir protokol imzaladılar.

Sayın Bakanın ziyareti sırasında Macar-Türk Karma Ekonomi Komisyonu dokuz maddelik bir planı Ankara’daki kapalı oturumun son gününde benimsedi ki, bunun uygulanması iki ülke arasındaki ticaret akışını yeni bir boyuta taşıyabilir. Bu maddelerin önemle altını çizdikleri konulardan bazılarını şöyle aktarabilirim: Macaristan’ın, Türk işadamlarına ve müteşebbislerine mümkün olan en ayrıcalıklı vize işlemlerini sağlaması, Macar EXIM Bank’ın, üçüncü ülkelerdeki projeler de dahil olmak Macar ve Türk şirketlerinin işbirliğine imkan sunmak üzere 255 milyon euro kredi çerçevesi açması, Tarım alanında Macar ve Türk araştırma enstitüleri arasında daha fazla işbirliği. Macaristan’dan canlı hayvan ithalatının arttırılmasına yönelik adımlar atılması ve tarafl arın Macar tatlı mısırının ihracatında olumsuz etkisi olan düzenlemeleri “yumuşatma” üzerinde birlikte çalışması. Macaristan’ın enerji grubu MVM’nin, Türkiye’nin elektrik altyapısının geliştirilmesinde yer almaya ve entegre bir uluslararası petrol ve gaz firması olan Macar MOL Grubu Türk pazarına girmeye hazır olması.

Budapeşte Su İşleri, ASKİ ve İSKİ ile İstanbul’da bir su arıtma tesisinin inşası ve Ankara su sisteminin etkinliğinin geliştirilmesi konusunda görüşmeleri sürdürmekte. Akkuyu’da yapılacak nükleer enerji santrali ile ilgili olarak Macaristan, Türk uzmanların eğitiminde işbirliği yapmak istemekte. İnovasyon ve araştırma alanında işbirliği çerçevesinde Macar ve Türk Hükümetleri, bilişim, tarım ve sanayi alanında 155 milyon Forint (yaklaşık 500.000 ABD Doları) değerinde bir ortak proje ihalesi açması.

► Türk firmalarına sağlanan destekler ve olanaklar yeterli mi? Bu anlamda Macaristan’a yatırımı ve ihracatı cazip kılan faktörler nelerdir?

Bölgede bulunan diğer ülkelere nazaran Macaristan’ın rekabet avantajlarından birisi, hükümetin iş sürecini basitleştirmeye ve Macaristan’daki hem KOBİ’lere hem de büyük şirketlerin rekabet gücünü uygulanabilir teşvikler vasıtasıyla arttırmaya güçlü bağlılığıdır.

Macaristan’a gelen veya Macaristan’da genişleyen yatırımcılar için hem geri ödemeli hem de geri ödemesiz teşvikler mevcuttur. Yatırımlarla ilgili teşviklerin başlıca tipi nakit yardımları (ya Macar Hükümeti’nden ya da AB fonlarından), vergi teşvikleri, düşük faizli krediler veya ücretsiz ya da düşük fiyatlı arazi tahsisidir. Teşvik fırsatlarına ilişkin düzenlemeler AB kurallarına uygun ve yatırım sürecine sağlam bir temel oluşturmaktadır.

İşverenin katkı payı %27'den %22'ye düşürüldü

Macaristan’a yabancı sermayeyi büyük oranda, özellikle mühendislik, bilişim, eczacılık, ekonomi, matematik, fizik ve profesyonel hizmetlerde, yüksek vasıflı ve yüksek eğitimli işgücü çekmektedir. Macaristan’daki iş gücünün yaklaşık üçte ikisi lise, teknik veya meslek okulu mezunudur. Bir diğer uygun gelişme, Macar Hükümeti'nin yakın geçmişte, doğrudan yabancı yatırımını cezbetmek isteyen ülkeler arasındaki vergi uygulamalarındaki giderek artan rekabetin işareti olarak kurumlar vergisini AB içinde en düşük seviyeye indirmesidir. Macar Hükümeti, işverenlerin çalışanlar için ödediği sosyal katkı payını da yüzde 27’den yüzde 22’ye düşürmüştür.

Klasik anlamda Macar EXIM Bank, Macar ihracatına destekte ekonomi politikasının bir aracıdır, Macaristan’a yatırım yapmaya hazır olan Türk şirketleri için EXIM Bank bu yabancı yatırımlara katılmaya ve finansmanda yardım sunmaya hazırdır.

► Macaristan’ daki Türk yatırımları değerlendirildiğinde hangi sektörler ön plana çıkıyorSektör yelpazesini genişletmek adına neler yapılmalıdır?

Türk şirketlerinin geçtiğimiz yıllarda yatırım yaptığı pek çok farklı sektör bulunmaktadır. Havaalanı yer hizmetleri, tekstil, iletişim, otomotiv, otel gibi alanlarda önemli Türk yatırımları bulunuyor. Daha fazla yatırım çekmek ve Türk iş insanlarının yatırım yaptığı sektörleri genişletmek için iki büyük devlet ajansına güvenmekteyiz.

Macar Yatırım Tanıtım Ajansı (MYTA) ve Macar Milli Ticaret Evi (MMTE). MYTA, potansiyel finansal ve stratejik yatırımcılar ve yatırıma ihtiyaç duyan Macar projeleri bir araya getirir ve ön gösterimli, yasal olarak şeff af ve işletmeye hazır yatırım fırsatlarını potansiyel yatırımcılara sunar. MMTE’nin amacı ihracata muktedir olan işletmelere uluslararası pazarda yeterli iş ortakları bulmada destek sağlar.

TÜRKİYE, DOĞU-BATI, KUZEY-GÜNEY ARASINDA DOĞAL BİR KÖPRÜ

►Macar firmaları açısından değerlendirildiğinde Türkiye’ye yatırımı ve ihracatı cazip kılan faktörler nelerdir?

Bu doğrultuda Türkiye’deki Macar yatırımlarından bahseder misiniz?
Türkiye, doğu-batı, kuzey-güney arasında doğal bir köprü olarak addedilir, bu da büyük pazarlara etkili ve uygun maliyetli çıkış noktası sağlamaktadır. Türkiye, coğrafi açıdan mükemmel konumu ile Avrupa, Ortadoğu ve Orta Asya arasında geçiş kapısı olarak yabancı yatırımcılara seçkin olanaklar sunmaktadır. Türkiye gelişmiş altyapıya, uygun maliyetli işgücüne sahiptir ve Macaristan ile yapılmış olan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nı da unutmamalıyız.

Çok sayıda Macar firma Türk pazarına veya üçüncü ülke pazarlarına girmek için Türk ortaklar aramaktadır. Türkiye’nin Afrika, Ortadoğu ve Uzakdoğu ile mükemmel ilişkileri mevcut ve Macaristan’ın üçüncü dünya pazarlarına erişme çabalarına muazzam destek sağlayabilir. Türk yatırımlarını ve projelerini, ustalık/ mühendislik bilgisi, teknoloji ve servislerimizle tamamlamayı ve bu arada bu projelerin finansmanına İstanbul’da temsilcilik ofisi bulunan Macar EXIM Bank ile katılmayı arzu ediyoruz. Bu ortakları bir araya getirmeye çalışıyoruz, ortak projeler bulmada yardımcı oluyoruz ve bunun nitelikli bir işbirliği başarabileceğimiz bir alan olduğuna kesinlikle inanıyorum. Nükleer enerji alanında: Macaristan artık bu teknolojiyi 40 yıldır kullanıyor ve tecrübelerimizi ve ustalık/mühendislik bilgimizi Türk uzmanlarla paylaşmak istiyoruz. Aynı zamanda Macar firmalarını Türkiye’nin elektrik dağıtım ağının modernleştirilmesinde ve biyokütle santrallerinin inşa edilmesinde yer almaya teşvik ediyoruz.

Macaristan 5 milyar dolar için kararlı…

Ferit PARLAK

Tarihin derinliklerinde iz bırakan ortak değerlere ve kahramanlara sahip iki ülke, bu gönül birlikteliğine rağmen ticaret hacminde istenilen seviyeyi yakalayamadı. İki ülke cumhurbaşkanları ise 2 milyar dolar civarında dolaşan ticaret hacmini, 5 milyar dolara çıkarma hedefi ni 2012 yılında koydu. AB ülkeleriyle siyasi ve ekonomik tartışmalar yaşadığımız bir süreçten geçerken, artan karşılıklı yatırımlar ise hedefi n kısa dönemde aşılabileceğinin sinyallerini vermeye başladı… AB’nin çıkış trendi yakalayan ekonomilerinden olan Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Gábor Kiss’in, “Macar fi rmaları üçüncü ülkelere girmek için Türk ortak arıyor”, “İlişkilerimiz mükemmel ama yapılacak çok çalışma var” şeklindeki cümleleri, 5 milyar dolarlık hedef ve üçüncü ülkelere birlikte yatırım için Macaristan’ın kararlılığını gösteriyor